Persoonsgegevens

Naam: Sophie
Leeftijd: 28
Burgerlijke staat: single
Woonsituatie: op zichzelf 
Opleidingsniveau: WO
Werk: beleidsadviseur

Wat is je ervaring met eetstoornissen?

“Ik heb zelf eetproblemen gehad die zich uiteindelijk ontwikkeld hebben tot een eetstoornis. Tussen mijn 14e en 16e jaar had ik anorectische neigingen. Dit hield in dat ik periodes had waarin ik heel streng lijnde en veel afviel, afgewisseld met tijden waarin ik juist weer veel aankwam door normaal te eten. Er was één periode waarin ik echt heel dun was. Toen menstrueerde ik ook niet meer. Dat was mijn eye-opener. Daarbij kwam dat een meisje in mijn klas anorexia had; er bleef lichamelijk bar weinig van haar over en daar schrok ik erg van. Dát moet bij mij niet gebeuren, dacht ik. Toen is het twee jaar best goed gegaan. Ik heb daar verder geen verklaring voor, maar het speelde gewoon even niet zo’n rol. Vanaf mijn 18e jaar ging het echter mis. Het ging weer bergafwaarts en ik ontwikkelde boulimia nervosa. Op mijn 23e jaar ben ik daar uiteindelijk van genezen.”

Heb je zelf een verklaring voor de ontwikkeling van je eetstoornis?

“Ik denk dat ik sowieso wel aanleg heb voor verslavingen (boulimia wordt vaak vergeleken met een verslaving). Mijn vader is zeer verslavingsgevoelig en heeft ook een alcoholverslaving gehad. Verder ben ik vanaf mijn kindertijd al in aanraking gekomen met eetstoornissen. Een aangetrouwd nichtje had anorexia, net als een vriendin van mijn moeder, en mijn moeder zelf kon ook het nodige lijnen. Dat het op mijn 18e bergafwaarts ging, had volgens mij verschillende oorzaken. Ten eerste had ik een lastige thuissituatie; mijn ouders lagen in scheiding. Mijn moeder was daar heel emotioneel onder, mijn vader was niet te bereiken omdat hij toen licht manisch-depressief was en mijn broer had zijn eigen problemen. Ik wilde vooral niemand tot last zijn en de harmonie en vrede koste wat kost bewaren. Ik dacht zelf: zolang het op school maar goed gaat, dus ik werkte keihard om goede cijfers te halen. Dat jaar was mijn examenjaar, dat voor mij heel stressvol was en daarmee een tweede reden was waarom het bergafwaarts ging. Een derde factor was de relatie die ik toentertijd had. Die relatie was voor mij een vlucht, maar zeker niet in positieve zin want die jongen deed eigenlijk heel naar. Ik geef hem niet de schuld, maar het was wel de druppel. Ik had al een negatief zelfbeeld en hij kleineerde me.”

Wat haalde je uit je eetstoornis? Met andere woorden, waardoor werd je eetstoornis in stand gehouden?

“Het duiken in eten was mijn overlevingsstrategie. Ik voelde me erg alleen en vond troost in het eten. Het was mijn veilige haven. Verder kon ik in mijn relatie toen mijn grenzen totaal niet aangeven en liet ik het allemaal maar gebeuren. Daarbij stortte alles om me heen in en had ik het gevoel dat ik nergens meer grip op had. Ik zocht houvast en dat vond ik in mijn eetgedrag. Het was mijn ding, het enige waarvan ik het gevoel had dat ik er controle over had. Ten slotte was het voor mijeen manier om met mijn emoties om te gaan. Het was een heftige periode en ik verkeerde in een hopeloze thuissituatie waar ik voor mijn gevoel niets aan kon veranderen. Ieder mens zou daar boos of verdrietig van worden, in ieder geval emotioneel. Ik voelde helemaal niets, dacht ik. Op dat moment wilde ik ook niets voelen. En niets uiten omdat ik niemand tot last wilde zijn. Ik wilde alles zelf doen: Sophie kan het wel alleen. Bullshit natuurlijk. Ik stopte het allemaal weg en stortte me op het eten.”

Hoe ben je van de boulimia afgekomen?

“Op mijn 22e ben ik in therapie gegaan. Ik had al eerder besloten dat ik ervoor in behandeling wilde, maar ik heb toen nog een half jaar op de wachtlijst gestaan. Ik zat destijds in mijn tweede studiejaar en kreeg na een periode vol spanningen een complete ‘nervous breakdown’. Ik was niets meer, een vaatdoek. Ik kon geen prikkels aan, ik kon me niet meer concentreren en was alleen nog maar aan het huilen. Dat in combinatie met de eetbuien en het overgeven. Boulimia is lichamelijk heel zwaar verslavend. Ik wilde wel stoppen, maar het lukte niet; je geest kan wel willen maar je lijf wil niet meer. Je lijf is zo ingesteld op die rushes, op dat fijne gevoel. Het is gewoon een keiharde drugsverslaving. Om terug te komen op je vorige vraag, die lichamelijke verslaving hield mijn eetstoornis ook in stand.

Op een gegeven moment, toen ik weer boven de wc-pot hing, stelde ik mezelf de vraag: wil ik op deze manier verder leven? Nee, ik wilde gezond zijn. Ik had toen ook al last van hartkloppingen en van alle andere symptomen die in het rijtje stonden van lichamelijke gevolgen. Voor mij was het de keuze: dood op mijn 40e of in therapie. Ik koos voor het laatste. Toen heb ik mijn omgeving ingelicht en om hulp gevraagd. Mijn moeder wist al wel van mijn eetprobleem, maar ik ben blij dat zij nooit heeft ingegrepen. Als je van een verslaving af wilt komen moet het echt vanuit jezelf komen. Als mensen gaan trekken kan het averechts werken. Ik heb mijn moeder daar achteraf ook voor bedankt en ben heel trots op haar. Het moet heel moeilijk voor haar zijn geweest om daar geen grip op te (willen) hebben. Al was ze natuurlijk hartstikke bezorgd. Ik ben uiteindelijk een jaar in behandeling geweest. Dat is nu 5 jaar geleden, dus ik heb mijn lustrum haha! Ik had één keer in de week een dagdeel groepstherapie en daarnaast gezinsgesprekken.”

Kun je zeggen dat je er nu helemaal vanaf bent?

“Ja, absoluut. Geen haar op mijn hoofd die nog aan een eetbui of braken denkt. Bah, nee. De ‘eetstoornisstem’ is weg bij mij en ik ben niet meer bezig met hoe mijn lichaam eruit ziet. Af en toe weet ik niet precies hoe anderen mij zien, dat is het enige. Maar ik kan ook niet weten hoe anderen mij zien en dat doet er ook niet meer toe. Ik merk het natuurlijk wel aan mijn kleding als ik een beetje ben aangekomen, want dan zit het niet meer lekker. Maar ja, dan is er nog geen man overboord. Meestal ga ik dan meer bewegen; pilates-lesjes op de sportschool en wat meer lopen. Op mijn eten letten doe ik niet. Het triggert, het werkt niet en bovendien vind ik eten veel te lekker. In therapie heb ik trouwens een eed aan mezelf gezworen: ik ga nooit meer op dieet! Het is heerlijk! En het werkt want diëten zijn funest. Ik kan nu ook echt genieten van eten. Soms koop ik bijvoorbeeld een zak bonbons voor mezelf, zalig!

Ik zal nooit een slanke den worden, dat was ik als klein kind al niet (al ben ik ook nooit dik geweest, totaal niet). Sommige dingen gaan gewoon over zelfacceptatie: zo ben ik, dit is mijn natuur, dit is mijn bouw. Als ik nu niet van mijn lichaam houd, dan houd ik nooit van mijn lichaam. En je lichaam is fantastisch, kijk naar wat het allemaal kan! Nee ik ben niet graatmager, maar er zijn genoeg mannen die mijn lichaam prachtig vinden. En wat is nou belangrijker? Haha!Natuurlijk blijft eten mijn achilleshiel, maar ik heb het inmiddels heel snel in de gaten als zich risicosituaties voordoen. Eten is in principe geen issue meer, maar zodra ik weer meer met eten bezig ben dan normaal is het een signaal.”

Wat doe je nu om niet weer in het eten te duiken?

“Als ik iedere dag mediteer, ben ik veel meer in balans. Dan draait eigenlijk alles vrij goed, ook mijn emoties. Dus ik weet van mezelf dat ik dat moet blijven doen, al is dat soms lastig. Het effect is enorm: ik ben veel kalmer, kan veel meer aan en ik ben veel minder angstig. Als ik merk dat het minder met me gaat, is het de truc om op tijd mensen te bellen, mijn gedachten en emoties op papier te zetten en proberen te relativeren. Dus jezelf uiten en steun zoeken, dat werkt! Al slaat iemand maar een arm om je heen, iets heel kleins, je voelt je opgelucht. That’s it, heel simpel eigenlijk. Ik zie om hulp vragen nu niet meer als mensen tot last zijn, maar als iets heel fijns. Zelf wil ik ook dat mijn vrienden naar me toe komen voor hulp. Je moet het wel ervaren: ervaren dat het oplucht en ervaren dat je geen last bent. En degenen die jou wel een last vinden of niet dichter bij jou willen komen -ik heb dat zelf nog niet meegemaakt- zijn gewoon niet je vrienden. Laat ze gaan. Jij wordt er niet minder door.”

Is je contact met mensen in je omgeving veranderd?

“Ja heel duidelijk. Tijdens mijn verslaving leefde ik voor de eetbuien. Je bent als een junk en als ik de eetbuien niet linksom kreeg, dan wel rechtsom. Op een gegeven moment werd het in sociale contacten dus ook lastig. Ik trok me terug, was erg in mezelf gekeerd en ik loog. Daardoor had ik heel oppervlakkig contact. Omdat ik mezelf zo negatief bejegende, kreeg ik daarbij ook veel negativiteit terug. Ik heb echt verschil gemerkt toen ik liever voor mezelf werd. Toen veranderde de hele buitenwereld. Ik kreeg veel makkelijker contact. Wezenlijker contact ook. Inmiddels heb ik de meest leuke vrienden, waar ik toen van droomde maar die ik op dat moment niet had. Wat een ervaring!“

Wat heeft het overwinnen van jouw eetstoornis je opgeleverd?

“Op een gegeven moment moest ik het natuurlijk vertellen. Eén van mijn grootste angsten was dat mensen me voorgek zouden verklaren. Maar er was niemand die dat deed. Iedereen zei: logisch dat je hulp zoekt en wat goed dat je er aan gaat werken! Ik besefte me dat ik helemaal niet gek was; alleen al het feit dat er zoveel mensen zijn met hetzelfde probleem. Ik was ook bang dat ik voor eeuwig een stempel opgedrukt zou krijgen, maar dat is niet zo. Het is wel een ziekte, maar van ziektes kun je genezen. Soms als ik me onzeker voel over iets dan denk ik: ik heb een eetprobleem overwonnen, dus ik kan heel erg veel! Dat geeft me zo’n boost! Zo’n YEAH-gevoel. Tot op de dag van vandaag heeft het hele traject me heel veel opgeleverd. Lichamelijk, psychisch, sociaal en spiritueel.“

Wat is de reden dat je hieraan wilde meewerken?

“Ik wil mensen helpen met mijn ervaring. Om te laten zien dat hetgeen waar je het meest bang voor bent, in de realiteit iets is waar je heel goed mee om blijkt te kunnen gaan. En dat vaak datgene waar je heel bang voor bent, niet eens bestaat in realiteit. Bovendien is het zonde als je je leven laat leiden door angst of door dingen die niet bestaan. Het leven is zo mooi! Natuurlijk heeft het de nodige kartelrandjes, maar daarnaast liggen er elke dag ook zoveel mooie dingen op je deurmat. Als je ervaart dat de dingen die er wel zijn helemaal niet zo beangstigend zijn, sterker nog, dat die dingen vaak juist fantastisch zijn (dat iemand jou bijvoorbeeld hulp aanbiedt), dan groei je daarvan. Door het aan te gaan, kom je alleen maar dichterbij andere mensen te staan en dichterbij jezelf. Ik hoop dat mijn verhaal een steuntje in de rug kan zijn voor mensen om te gaan werken aan hun genezing.”

Denk je dat Featback zinvol kan zijn voor mensen met eetproblemen?

“Ja, heel zinvol! Als dat er was geweest toen ik met eetproblemen kampte, had ik veel eerder steun gevonden. Zonder mijzelf gelijk bloot te geven, wat ik toen niet durfde. Toen ik 15 was ben ik al een keer bij een psycholoog geweest. Ik heb toen aangegeven dat ik ‘rommelde met eten’ en ervan af wilde. Die man zei echter dat hij het wel begreep omdat ik het ook gewoon heel zwaar had. Hij deed helemaal niets. Vanaf toen dacht ik dat alle psychologen hetzelfde waren en heb ik de hulpverlening de rug toegekeerd. Als Featback toentertijd had bestaan (en de website www.Proud2Bme.nl waar ik steun had kunnen vinden bij lotgenoten), had ik misschien wel nooit boulimia gekregen. Ik was me namelijk al heel bewust van mezelf en van het feit dat de manier waarop ik met eten omging niet gezond was. Je kunt het natuurlijk nooit zeker weten, maar ik had er beslist veel aan gehad.

Door Featback had ik me minder alleen gevoeld. Dat is denk ik ook één van de ergste dingen in een eetstoornisperiode: dat je je zo alleen voelt, terwijl je het helemaal niet bent. Featback zou me uit mijn isolement gehaald kunnen hebben en ervoor kunnen hebben gezorgd dat het makkelijker was om hulp te zoeken. Zodra je je eigen problemen accepteert en ze deelt met anderen, wordt het in het normale getrokken. Het is geen griepje nee, maar het is ook niet onoverkomelijk. Mits je er aan wilt werken.

Wat ik heel goed vind is dat er mensen achter het monitorings- en feedbackprogramma zitten. Er is een contactpunt en je weet dat er mensen zijn voor jou die je willen helpen. Daarnaast vind ik het ook goed dat de keuze om extra contact te hebben aan jezelf wordt gelaten. Dat is perfect. En dat het anoniem is. Dat is essentieel in de eerste stap. Ik weet 100% zeker dat ik er wat aan gehad zou hebben.Op dit moment zou ik Featback niet gaan gebruiken. Ik zou nu ‘gewoon’ mijn vrienden bellen als er iets zou zijn. Maar ondanks dat ik het nu niet nodig heb, sluit ik niet uit dat ik er ooit gebruik van ga maken. Ik ben in ieder geval heel blij dat het bestaat!”

Persoonsgegevens

Naam: Margriet
Leeftijd: 44
Burgerlijke staat: single
Woonsituatie: op zichzelf
Opleidingsniveau: MBO
Werk: ervaringsdeskundige bij Featback en Proud2Bme, en lid van de cliëntenraad van PsyQ

Hoe zijn jouw eetproblemen ontstaan?

“Ik ben altijd erg gevoelig geweest; als kind had ik al ADD (Attention Deficit Disorder). Ik kon bijvoorbeeld slecht tegen geluiden, was snel overprikkeld en kon me niet goed concentreren. Ik bleef achter bij de rest en voelde me erg onzeker omdat ik er niet bij paste. Ik had ook moeite met het verwerken van mijn emoties, dit uitte zich in mijn eetgedrag.”

Speelden de thema’s eten, uiterlijk en gewicht vroeger een belangrijke rol in je omgeving?

“Binnen het gezin waarin ik opgroeide was iedereen heel dun, behalve ik. Ik had een normaal gewicht, maar dacht dat ik dik was. Eten, uiterlijk en gewicht speelden binnen ons gezin zeker een grote rol en ook in de rest van de familie. Ik had een nicht die het ‘perfecte modellenfiguur’ had, waar iedereen zich aan mat. Mijn moeder was ook dun en daar was ze erg trots op. Er heerste een soort norm dat je dun moest zijn en ik ben dan ook vaak aangemoedigd om af te vallen. Ik had ook familieleden met overgewicht. Achteraf gezien denk ik dat sommigen van hen ook een eetstoornis hadden, maar dat heb ik nooit zo met hen besproken.”

Wanneer zijn je eetproblemen begonnen?

“Rond mijn 10e jaar kreeg ik verschillende opmerkingen vanuit mijn omgeving over mijn uiterlijk en gewicht. Deze waren in principe niet vervelend bedoeld (zoals dat mijn oma zei dat ik zo snel groeide toen ik inderdaad erg de lucht inschoot), maar bij mij vielen ze toentertijd verkeerd en kwamen ze hard aan. Mijn interpretatie was dat ik te dik zou zijn enbesloot op mijn 11e jaar om af te gaan vallen door minder te gaan eten. Dit resulteerde in het tegenovergestelde: ik kreeg juist periodes waarbij ik teveel ging eten en ontwikkelde eetproblemen. Het eten zorgde voor afleiding van lastige emoties en het bood me troost. Mijn moeder wist er wel van aangezien ze lege verpakkingen onder mijn bed vond, maar deed daar niets aan. In die tijd werd er nauwelijks gepraat over dit soort dingen. Laat staan dat hiermee naar de dokter werd gegaan. Mijn ADD is overigens ook pas veel later herkend en gediagnosticeerd.”

Hoe heeft het eetgedrag zich verder ontwikkeld?

“Tussen mijn 10e en 14e jaar was mijn eetgedrag wisselend. Altijd als er een stressfactor was werd het erger. Al zou ik mijn eetgedrag tot mijn 14e jaar nog niet echt een eetstoornis noemen. Op mijn 14e kreeg ik mijn eerste depressie, waarna ik ook BED (Binge Eating Disorder) heb ontwikkeld. Ik zat toen op de MAVO. Door mijn ADD moest ik naar een lager schoolniveau dan ik waarschijnlijk zou hebben aangekund als ik geen concentratieproblemen had gehad. Ik was heel gedisciplineerd, in tegenstelling tot de rest van mijn klas, en werd gelijk “het stuudje”. Ik ben toen op een dag betast door een jongen uit mijn klas, waarna de rest van de klas me uitlachte en me ‘preutse trut’ noemde. Dit had een grote impact op mij, te meer omdat ik ook twee familieleden had die handtastelijk waren. Ik kon niet omgaan met het feit dat ik vrouw werd. Ik voelde me vies en lelijk en praatte er met niemand over. Op mijn 15e heb ik, waarschijnlijk als reactie daarop, anorectische periodes gehad.

Van mijn 16e tot mijn 20e jaar is het eigenlijk best goed gegaan. In die tijd ben ik naar de HAVO gegaan en ben daarna een jaar gaan werken. De HAVO was een rustpunt. Ik was ouder dan de rest en de leerstof kende ik al. Ik voelde me vertrouwd en prettig. De mensen uit mijn klas waren serieuzer dan dat ik gewend was en ik voelde me geaccepteerd. Daar had ik ook vriendinnen. Ook het jaar werken vond ik heel fijn. In de periode daarna, toen ik naar de modeopleiding ging, is het weer bergafwaarts gegaan. In principe genoot ik erg van de opleiding omdat ik daar mijn creativiteit in kwijt kon. Tot het moment dat ik verliefd werd op een jongen van mijn opleiding. In die periode ontwikkelde ik Boulimia Nervosa. Niet alleen had ik eetbuien, maar ik leerde ook de trucjes kennen om daar weer vanaf te komen. Ik ging overmatig bewegen en laxeren met behulp van bepaalde thee. In die tijd ontwikkelde ik ook een bipolaire stoornis(manische periodes afgewisseld met depressieve).”

Hoe komt het dat die verliefdheid zo’n impact had op je (eet)gedrag?

“Ik wilde aantrekkelijk voor hem zijn. En ik had van huis uit al geleerd dat aantrekkelijk zijn gelijk stond aan dun zijn.Daarbij was er een jaarlijkse modeshow van onze opleiding, van mensen die een collectie hadden. Als je maat 34 had, kon je meelopen als model. Ik wilde ook opvallen, me als Assepoester voelen die op het bal aankomt. Maar maatje 34 was not me. Mijn beeld werd echter wel bevestigd; de modellenmaat was het ideaalbeeld. In die tijd schreef ik veel gedichten over wat er zo mooi was aan dun zijn en dat ik er ook zo uit moest zien. Ik dacht ook dat als ik dun zou worden, ik dan wel tegen die jongen zou durven zeggen dat ik verliefd op hem was. Ik heb dat uiteindelijk nooit durven doen.”

Het gaat nu veel beter met je, hoe is dat zo gekomen?

“Op een gegeven moment moest ik voor mijn opleiding een jaar stage lopen bij verschillende modebedrijven. Dit vond ik verschrikkelijk; ik had veel moeite met mijn stagebegeleidster en de jongen waar ik verliefd op was zou ik een jaar niet meer zien. Maar toen kwam ik terecht bij mijn laatste stage: een grote matenzaak. Iets beters had me niet kunnen overkomen. Op mijn 22e kwam ik erachter dat mijn beeld van ‘normaal gewicht’ totaal niet klopte. Niet maatje 34 bleek het gemiddelde van de Nederlandse vrouw, maar maat 42. In die periode ben ik gaan inzien dat ik er onrealistische maatstaven op nahield en helemaal niet dik was. En dat ik een probleem had. Ik heb toen mijn weegschaal weggedaan en ik ben gestopt met het overmatig bewegen en laxeren. Mijn eetbuien ben ik toen gaan plannen. Ik had ze nog wel nodig om me te kunnen uiten, maar doordat ik het gecontroleerd deed en mezelf die keren toestond, werd het schuldgevoel minder.

Wat me verder ook heeft gesterkt zijn de moeilijke relaties die ik heb gehad. Ik heb verschillende mannen gehad die heel denigrerend waren, ook over mijn lichaam. Eerst werd ik daar altijd nog onzekerder van, mijn eetgedrag verslechterde dan ook altijd in die periodes, maar uiteindelijk ben ik er alleen maar sterker van geworden. Ik kreeg er op een gegeven moment genoeg van en besloot dat ik me niet meer wilde inlaten met mensen die mijn eigenwaarde geen goed deden, enbeter mijn eigen beste vriendin kon worden. Ik zal tenslotte altijd met mezelf te maken hebben. En daarbij, hoe kun je je laten liefhebben als je dat zelf niet eens doet?“

Hoe gaat het nu met eten?

“Over het algemeen gaat het goed; ik heb geen eetstoornis meer. De ene keer eet ik meer dan een andere keer, maar dat mag ook van mezelf. Ik eet waar ik zin in heb en verbied mezelf niets meer. Verbieden werkt alleen maar averechts. Ik ben nooit in therapie geweest voor mijn eetproblemen en ben de strijd altijd alleen aangegaan. Ik durf wel te zeggen dat ik hersteld ben. Hersteld zijn heeft voor mij niet zozeer te maken met de afwezigheid van problemen, maar met weten hoe je met die problemen om moet gaan.“

Wat heeft jou geholpen om van je eetproblemen af te komen?

“Aan de ene kant ben ik heel nuchter, praktisch ingesteld en oplossingsgericht. Ik wil graag blijven leren en groeien, dus ik blijf altijd bezig. Ik ben echt een autodidact; ik zoek vaak allerlei informatie op en lees veel boeken. Waar ik bijvoorbeeld veel aan heb gehad zijn de boeken van Alice Miller zoals Het drama van het begaafde kind en De opstand van het lichaam. Ook heb ik cursussen gevolgd, zoals een autonomiecursus die me erg heeft geholpen. Verder ben ik veel met spiritualiteit bezig, waardoor mijn zelfliefde erg is gegroeid. Ik probeer alles altijd positief te zien. Mijn ‘rugzak’ niet als ballast te zien, maar als gereedschap. En mijn negatieve eigenschappen te accepteren en de positieve kanten daarvan te zien. Ik merk dat ik steeds minder aan het (ver)oordelen ben en dat vind ik heel fijn. Dat geeft me rust. Tenslotte heeft medicatie (voor de bipolaire stoornis en nu ook voor de ADD), de hulp van professionals (individuele therapie van een psycholoog voor het omgaan met mijn depressies, later ook individuele gesprekken en groepstherapie voor de behandeling van de bipolaire stoornis) en het praten met mensen in mijn omgeving me ook erg geholpen.”

Wat is de reden dat je als ervaringsdeskundige bent gaan werken?

“Ik hoop ermee te bereiken dat mensen zich minder gaan schamen voor hun (eet)problemen en zich meer gaan openstellen. Ook hoop ik mensen weer een gevoel van controle en hoop voor de toekomst te kunnen geven. Als ik ook maar één iemand zou kunnen bereiken door mijn werk als ervaringsdeskundige, dan zou ik daar al intens van kunnen genieten.”

Persoonsgegevens

Naam: Thea
Leeftijd: 54
Burgerlijke staat: getrouwd
Woonsituatie: met haar man, kinderen zijn uit huis
Opleidingsniveau: HBO
Werk: beeldhouwster

Wanneer is je eetstoornis begonnen?

“Het is begonnen toen ik 19 jaar was en op kamers ging wonen in Groningen. Ik kwam uit een heel beschermd milieu en ben kopje onder gegaan. Ik deed fysiotherapie, wat toentertijd nog een avondopleiding was, en wist niet wat ik met al mijn vrije tijd moest. Ik was verlegen en vond het moeilijk om contact te leggen. Ik vereenzaamde. Om de leegte te vullen ging ik eten. In het studentenhuis waar ik woonde, woonde ook een meisje waarvan ik nu weet dat ze een eetverslaving had. Door haar ben ik in aanraking gekomen met laxeermiddelen, daar was ik zelf waarschijnlijk nooit opgekomen. Ze zei dat als je die pillen slikte, je veel minder snel dik werd. Dat is eigenlijk het begin geweest van een vicieuze cirkel.”

Hebben eten, gewicht en uiterlijk al eerder in je leven een belangrijke rol gespeeld?

“Ja, vroeger bij ons thuis stond eten voor gezelligheid en warmte. Mijn opa was bakker en lekker eten was belangrijk. We hadden ook altijd het beste van het beste in huis. Als ik terugdenk is eten al eerder een uitlaatklep voor me geweest. Ik heb het altijd gezien als een vorm van troost en beloning.

Mijn moeder heeft altijd veel energie gestopt in het klaarmaken van maaltijden, maar ze was er verder niet ongezond mee bezig. Wel speelde uiterlijk een grote rol voor haar. Hoe je eruit zag, hoeveel geld je had en of je erbij hoorde waren belangrijke thema’s. Wij moesten er dan ook altijd vooral mooi uitzien. Wat betreft mijn zussen, mijn ene zus heeft wel gerommeld met eten en mijn andere zus heeft heel lang veel gerookt en hield wel van een glas wijn. Ik denk dat we binnen ons gezin niet echt geleerd hebben om om te gaan met emoties. We hebben allemaal onze eigen manier gevonden om de dingen die we moeilijk vonden te hanteren, voor mij was dat lange tijd eten.

Op de middelbare school ben ik in de vierde klas begonnen met lijnen. Iedereen was bezig met de lijn en ik was erg onzeker en gevoelig daarvoor. Er werd veel gepraat over wat mooi was en wat niet, en wie dik was en wie niet. Ik was helemaal niet dik, maar dacht dat als ik slanker zou zijn, ik dan ook aantrekkelijker en zekerder zou zijn. Dus het ging spelen.”

Wat maakte jou denk je gevoelig voor het ontwikkelen van eetproblemen?

“Ik denk dat die gevoeligheid deels in je karakter ligt. Dat gecombineerd met mijn onzekerheid maakte dat wat anderen van me vonden heel belangrijk was. Als ik naar mijn dochter kijk, denk ik: o wat heerlijk! Uiterlijk en gewicht vindt zij helemaal niet belangrijk. Ze accepteert haar lichaam en is niet afhankelijk van de waardering van anderen.

Voor een ander deel denk ik dat het ook veel met opvoeding te maken heeft. Als ik terugkijk naar hoe ik ben opgevoed, dan valt het me op dat mijn moeder met name de dingen benadrukte die niet goed genoeg waren. Ik denk dat dit een negatief effect heeft gehad op mijn gevoel van eigenwaarde. Verder denk ik dat het tijdens je opvoeding belangrijk is om te leren dat je gevoelens er mogen zijn en dat je erover mag praten. Bij ons thuis gebeurde dat eigenlijk niet. Beide ouders hadden dat niet geleerd. Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik het alleen moest doen, ik kon er thuis niet mee aankomen. Bij ons was het motto meer: slikken en weer doorgaan. Niet zeuren. We mochten bijvoorbeeld al niet eens chagrijnig zijn. Mijn moeder wist niet hoe ze daarmee om moest gaan, dus moesten we het wegstoppen. Uiteraard heeft dit ook wel met de tijdsgeest te maken. Nu is men over het algemeen veel opener geworden.”

Hoe heeft je eetstoornis zich vanaf je 19e jaar ontwikkeld?

“De eerste twee jaar heb ik er alleen mee gevochten. Ik kon mijn probleem niet accepteren en veroordeelde mezelf er erg voor. Daar werd het helaas alleen maar erger van. Op mijn 21e heb ik voor het eerst hulp gezocht, omdat ik het gevoel had dat ik er geen controle meer over had. Het was echt een verslaving geworden; ik wilde er heel graag mee stoppen, maar het lukte me gewoon niet om ervan af te komen. Ik had destijds een paar keer per week een eetbui, waarna ik het eten compenseerde door het gebruik van laxeermiddelen.

Tussendoor had ik ook wel periodes waarin ik heel gezond at. Ik schreef toen veel in dagboeken waarin ik alles wat ik at bijhield. Daarin was ook duidelijk te zien dat er voor mij een verband bestond tussen ‘slank zijn’ en ‘gelukkig zijn’. Ook dacht ik dat ik sterk was als ik niet at. En als ik wel at voelde ik me zwak en een mislukkeling. Als je een eetstoornis hebt haal je jezelf vreselijk onderuit. Ik had ontzettend veel last van mijn eetverslaving en voelde me er doodongelukkig onder.

Ik ben toen naar de huisarts gegaan, die er niets van afwist en me niet begreep. Later ben ik bij het Academisch Ziekenhuis in Groningen terechtgekomen, bij twee aardige psychologen. Daar werd mijn eetprobleem herkend en erkend, wat echt een opluchting voor me was. Eindelijk zou ik ermee geholpen worden. De therapie die volgde heeft een proces van persoonlijke ontwikkeling in gang gezet. In die periode ontdekte ik waar mijn eetgedrag symbool voor stond. Ik had me nooit gerealiseerd dat het diende om om te gaan met emoties en tegenslagen. Ik ben een tijd in therapie geweest, tot het moment dat mijn huidige man (we waren toen al samen) moest verhuizen voor zijn werk. Ik ben toen gestopt met de behandeling, omdat ik ‘niet alleen achter wilde blijven’. Achteraf was dat niet zo’n handig moment, omdat we in de therapie net op het punt zaten dat er allerlei dingen boven kwamen. Dat was erg confronterend. In de tijd na de verhuizing had ik dan ook veel last van angsten. Mijn eetverslaving is toen drie keer zo hard teruggekomen. Later ben ik weer hulp gaan zoeken. Mijn eetstoornis heeft lang geduurd. Uiteindelijk was ik er in 2002 van af.“

Hoe ben je van je eetstoornis afgekomen en wat heeft je daarbij geholpen?

“Het is geleidelijk gegaan. Door de verschillende therapievormen en allerlei cursussen en opleidingen ben ik meer gaan praten en leerde ik steeds beter het verband te leggen tussen mijn emoties en mijn eetgedrag. Stukje bij beetje kreeg ik meer grip op wat er gebeurde en de eetbuien kwamen steeds minder vaak voor. Ook ben ik door de therapieën vriendelijker en milder voor mezelf geworden. En geleidelijk aan kreeg ik meer zelfvertrouwen.

Wat me verder heeft geholpen is het volgen van een vast eetpatroon, dat ik zelf had opgesteld. Als ik me daaraan hield voelde ik me veilig en hoefde ik niet zo met eten bezig te zijn. In dat eetpatroon had ik expres geen suiker opgenomen, zoals zoet beleg. Ik ben ervan overtuigd dat suiker ook fysiek verslavend is. Nog steeds merk ik dat als ik me niet goed voel, ik dan geen suiker moet eten. Er zit toch iets in waardoor je lichaam om meer gaat vragen en dat is op zo’n moment niet handig en het helpt me ook niet. Vanuit dit vaste patroon ben ik steeds meer gewoon gaan eten. Zo kwamen er op een gegeven moment tussendoortjes bij en weer later ging ik bijvoorbeeld ook wel buiten de deur eten.

Sociale contacten speelden ook een belangrijke rol bij mijn herstel. Op een gegeven moment zag ik bijvoorbeeld dat mijn kinderen merkten dat ik nooit meesnoepte. Dat vond ik vervelend, want ik vond het ongezellig. Ik wilde graag gewoon meedoen, erbij horen. Ik ben toen steeds meer dingen mee gaan doen, zoals ook een tosti eten tussen het winkelen door. Langzaamaan leerde ik dat dat wel ‘mocht’; het heeft heel lang als overtreding gevoeld.

Eén van de belangrijkste inzichten die ik heb verworven wordt uitgebreid beschreven in de boeken van Geneen Rolth. Zij zegt dat mensen het gewend zijn om te vluchten voor dingen waar ze moeilijk mee om kunnen gaan en dat eten zo’n vluchtweg kan zijn. Het is belangrijk om op zoek te gaan naar de achterliggende reden en hiermee aan de slag te gaan. Volgens haar heb je met een eetstoornis eigenlijk een prachtig signaal in handen, dat jou laat zien dat er dingen niet goed gaan. Een eetprobleem is in dat opzicht hét middel voor persoonlijke groei.”

Hoe ga je nu met eten om?

“Ik besteed veel geld aan eten, aan gezond eten. Dat is iets positiefs dat ik van huis uit heb meegekregen. Die trek in zoetigheid is er soms nog wel, maar minder. Ook kan ik er nu beter mee omgaan. Als ik nu bijvoorbeeld een keer Swirl’s eet, die barsten van de suiker, dan heb ik de eerste twee uur daarna ontzettende cravings. Dan zorg ik dat ik bezig blijf om mezelf af te leiden. Ik heb geleerd dat die fysieke drang, die ervoor zorgt dat je meer wilt, vanzelf weer zakt. Ik vermijd dat gevoel niet meer en eet op verjaardagen ook gewoon weer een stuk taart. De gezelligheid leidt me in eerste instantie af van de drang om meer te willen eten en vervolgens, als de drang weggeëbd is, helpt het me het eten zelfs te vergeten. Ik kan nu echt van het gezelschap genieten in plaats van alleen maar met eten bezig te zijn.“

Heb je nog wel eens dat je eetstoornis op de loer ligt en zo ja, hoe ga je daar dan mee om?

“Mijn eetgedrag is nu een keuze, vroeger overkwam het me. Als ik nu meer ga eten, of een obsessieve drang daartoe voel, zie ik dat als een teken dat er iets aan de hand is. Het werkt voor mij signalerend en het helpt me om stil te staan bij gebeurtenissen en mijn gevoelens daarover. Nog steeds gebruik ik eten wel eens als troost, maar daar kan ik dan wel bewust voor kiezen. En ik denk dat ik daarmee ook niet meer anders ben dan veel andere mensen. Op zo’n moment vind ik het ook wel goed. Ik ben daarin duidelijk milder tegenover mezelf geworden en ik geniet nu dan ook van dat stuk chocola. Aan het feit dat ik me de volgende dag niet schuldig voel, merk ik dat ik geen eetstoornis meer heb.“

Zijn er nog dingen die je lastig blijft vinden?

“Ja, zeker. Ik heb bijvoorbeeld nog steeds die gedachten, dat ik niet goed of aardig genoeg ben. Ik vind het nog steeds moeilijk om confrontaties aan te gaan en voor mezelf op te komen. Inmiddels kan ik wel door middel van een brief of per telefoon iets aangeven, maar van persoon tot persoon vind ik dat nog steeds heel lastig. Ik hoef van mezelf niet een superassertief persoon te worden, zo zit ik gewoon niet in elkaar. Maar ik vind het wel fijn om te zien dat ik nu zelfs ook al op het moment zelf kan merken als iets me niet lekker zit, terwijl ik dat voorheen nooit doorhad of pas achteraf. Daarin zie ik wel groei; het komt steeds dichterbij. De reactie die het bij mij teweegbrengt is veel bewuster en ik kan er vaker wat mee doen.

Wat ik ook nog steeds lastig vind is dat ik nu rationeel gezien weet dat ik het één en ander in mijn mars heb, maar er gevoelsmatig nog altijd aan twijfel. Ik heb bijvoorbeeld trainingen gegeven en mensen gecoacht, waarvan ik weet dat het me goed afging, maar er blijft een soort splitsing bestaan tussen mijn ratio en mijn gevoel. Dat is eigenlijk best bizar, maar ik krijg het nog steeds niet bij elkaar. Je ziet het bijvoorbeeld terug in mijn beeldhouwwerk. Ik maak beelden en dat gaat prima, daar geniet ik enorm van. Ik ben ook blij met wat ik maak en de beelden verkopen. Het concreet geld ervoor vragen vind ik echter nog heel lastig. Dan merk ik dat ik het nog steeds heel moeilijk vind mezelf op waarde te schatten.

Tenslotte vind ik het leggen van nieuwe contacten vaak nog spannend. Ik heb geleerd om aan te voelen wat een ander van me wil. En daar pas ik me dan aan aan. Vaak maak ik mezelf kleiner ten opzichte van andere mensen, maar soms heb ik het ook wel andersom. Het draait om geaccepteerd worden, zodat ik me veilig kan voelen. Zo gauw ik merk dat mensen op mij gaan leunen, dan voel ik mezelf groeien. Dan stap ik als het ware over mezelf heen en doe ik dingen die ik uit mezelf nooit zou doen. Het positieve daaraan is dat ik heb ontdekt dat ik een hoop blijk te kunnen. Ik ben nog steeds veel aan het vergelijken en me aan het aanpassen. Alleen bij goede vriendinnen voel ik me vrij en dat vind ik heel prettig. Daar hoef ik niets op te houden en kan ik mezelf gewoon laten zien zoals ik ben. Dan voel ik me ook echt veilig.”

Wat heeft je eetstoornis en het overwinnen ervan je opgeleverd?

“Ik heb door mijn eetproblemen ontzettend veel geleerd. Misschien had ik dat liever op een andere manier gedaan, maar het maakt me wel tot wie ik nu ben. Door de diepe dalen die ik heb gekend heb ik nu ook meer begrip voor andere mensen gekregen. Ik zal niet snel mensen aan de kant schuiven; je weet niet wat ze hebben meegemaakt. Ik kan mensen veel ruimte bieden. Uiteraard kan dat ook een valkuil zijn, omdat ik vergeet voor mezelf te zorgen en mijn grenzen niet op tijd aangeef. Maar de diepe dalen hebben me ook sterker gemaakt. Ondanks alle onzekerheden die ik nog steeds heb, weet ik nu ook dat ik niet snel meer echt onderuit ga.“

Als Featback eerder had bestaan, zou je er dan gebruik van hebben gemaakt?

“Aan de ene kant denk ik het niet. Persoonlijk contact is voor mij heel belangrijk en ik denk dat ik dat bij een online programma zou missen. Bovendien kun je altijd sjoemelen met de gegevens die je invult. Als mensen lijden aan een eetstoornis houden ze zichzelf voortdurend voor de gek, dus waarom dán ook niet, vraag ik me af. Ik weet dat ik dat zou kunnen doen. Aan de andere kant denk ik dat Featback misschien net dat duwtje in de rug zou kunnen zijn dat iemand kan aanzetten tot een volgende stap in de goede richting. Als ik er verder over nadenk dat ik dat ik het toch wel geprobeerd zou hebben. Ik deed immers ook iedere test die voorbij kwam om te kijken of ik een eetstoornis had of niet.”

Waarom ben je als ervaringsdeskundige aan het werk gegaan?

“Ik heb ooit gekozen voor het moederschap en niet voor een carrière. Nu mijn kinderen uit huis zijn wil ik graag iets doen waardoor ik het gevoel krijg dat ik er toe doe. En als er één plek is waar ik wat te bieden heb, dan is dat wel op het gebied van eetstoornissen. Ik hoop mensen te kunnen helpen om weer wat vertrouwen in henzelf en de toekomst te krijgen. En ze te kunnen motiveren om aan hun (eet)problemen te blijven werken, stapje voor stapje, ook al duurt het langer dan ze zouden willen. Zelf ben ik het levende bewijs dat je de verslaving helemaal achter je kunt laten en je weer kunt richten op anderen en op de dingen die je graag doet.”

Persoonsgegevens

Naam: Maartje
Leeftijd: 24
Burgerlijke staat: samenwonend
Woonsituatie: met vriend 
Opleidingsniveau: HBO
Werk: pedagoog

Wanneer is je eetstoornis begonnen?

“Sinds mijn basisschoolperiode ben ik veel met gewicht en (niet) eten bezig geweest. Voornamelijk omdat ik op hoog niveau heb geturnd, waarbij je al van jongs af aan moet letten op wat je eet. Ik zag het zelf als verplichting dat ik dun was en weinig woog. In groep zes begon ik met lijnen en calorieën tellen. Braken deed ik voor het eerst toen ik twaalf jaar was. Van mijn twaalfde tot mijn zestiende heb ik anorectische periodes gehad. Op mijn zestiende raakte ik geblesseerd waardoor ik niet meer kon turnen. De mogelijkheid tot extreem veel sporten verdween. In die periode ontwikkelde ik boulimia. Ik at nog steeds weinig tot niets maar doordat ik niet meer zoveel kon sporten kwam ik aan. Op een middag alleen thuis heb ik ongeveer al het eetbare in huis opgegeten. Zo ontstonden mijn eetbuiten. In het begin had ik er één per week, dit werden er steeds meer. Deze stoornis was voor mij moeilijker te verbergen en mijn ouders begonnen iets te vermoeden. Na een lang en moeilijk traject van schaamte en ontkenning, heb ik ze om hulp gevraagd en ben ik in therapie gegaan. Ik was bijna negentien toen ik de behandeling afrondde.”

Heb je zelf een verklaring voor de ontwikkeling van je eetstoornis?

“Bij turnen op hoog niveau speelt gewicht (en uiterlijk) een belangrijke rol. Daar wordt dan ook veel naar gekeken en over gesproken. Dit is voor mij een aanleiding geweest om te gaan lijnen, wat zich helaas uitmondde in een eetstoornis. Dat ik in het lijnen doorsloeg, heeft denk ik te maken met mijn ontzettende bewijsdrang, mijn perfectionisme. Leren heb ik nooit makkelijk gevonden, in tegenstelling tot mijn zus die zowel de basisschool als de middelbare school fluitend heeft doorlopen. Ik vond mezelf zoveel ‘minder’ als ik me vergeleek met haar. Ik wilde ook graag uitblinken. Omdat dat niet kon door middel van schoolprestaties, besloot ik heel bewust uit te blinken in dun zijn. Niet eens in sporten, maar in dun zijn. Daarbij zou er ook een component van aanleg mee kunnen spelen. Mijn tante en haar zoon hebben ook een eetstoornis gehad; mijn tante had anorexia en mijn neef boulimia. Gelukkig zijn ook zij allebei hersteld.”

Wat haalde je uit je eetstoornis? Met andere woorden, waardoor werd je eetstoornis in stand gehouden?

“Mijn eetstoornis werd in stand gehouden door de verslaving aan controle. Of in ieder geval, het gevoel van controle. Dat gevoel maakte me sterk. Ik wilde de eetstoornis niet loslaten; naast mijn grootste vijand was het inmiddels ook mijn beste vriend geworden. Een vriend waar ik trots op was. Als ik mensen zag eten, vooral mensen die ik stevig of dik vond, voelde ik me groots van binnen. Ik kan zonder eten, dacht ik dan, ík wel. De angst dat ik aan zou komen en dik zou worden als ik normaal zou gaan eten en leven was zo groot, dat ik liever niks at. En als ik wel at, dit er weer uitbraakte.”

Hoe ben je van je eetstoornis afgekomen?

“In mijn anorectische periode had niemand iets door; alle meisjes die turnden waren dun en ik had genoeg leugens en trucjes paraat om ervoor te zorgen dat ik niet hoefde te eten. Toen ik boulimia kreeg at ik bijna niks tot helemaal niks, totdat ik een eetbui kreeg. Dan verdween soms de halve voorraad die mijn moeder in de kelder bewaarde en dat begon op te vallen. Net als sporen van braaksel in het toilet, in de douche of zelfs op mijn kleding. Ik gaf soms wel zeven keer per dag over! De aderen in mijn keel gingen kapot waardoor ik ook vaak bloed opgaf. Ja, dat vond ik wel eng. Maar het was geen reden om te stoppen. Zelfs niet toen mijn moeder op een gegeven moment huilend naast me stond en ik desondanks móest overgeven. Als ik dat niet deed verdween de controle, dat voelde voor mij als falen. En dat wilde ik niet.

Mijn breekpunt kwam midden in een nacht. Door een spin, gek genoeg. Die zat in mijn slaapkamer en hoewel ik normaal gesproken helemaal niet bang ben voor spinnen raakte ik enorm in paniek. Ik heb zo hard gehuild dat mijn moeder wakker werd. Toen ze me kwam troosten heb ik haar om hulp gevraagd. Pas toen had ik door dat het zo niet verder kon. Die nacht sliep ze bij mij op mijn kamer. De dag daarna nam ze me mee naar de dokter en twee dagen later zat ik tegenover een psycholoog.”

Heeft de therapie je geholpen?

“Ik heb zowel groepstherapie gehad als individuele therapie. Ik kan me nog herinneren dat ik tijdens groepstherapie vroeg waar mensen de hele dag aan dachten. Mijn gedachten gingen toentertijd namelijk alleen maar over eten, niet eten en gewicht. Het leek me zo fijn om daar niet 24 uur per dag mee bezig te zijn. Ik ben twee jaar in therapie geweest. De opdrachten en gesprekken hebben me absoluut geholpen. Langzamerhand stopten de eetbuien en het overgeven, en ging ik weer normaal eten. Vlak voor mijn negentiende verjaardag mocht ik stoppen met de therapie. Spannend, want ik woonde toen net op kamers. Mijn ouders vonden het verschrikkelijk moeilijk me uit huis te laten gaan. Nog steeds ben ik ze zo dankbaar dat ik toen toch op kamers mocht. Ik heb een nieuw leven op kunnen bouwen, kunnen beginnen met een schone lei. Ook dat zie ik, naast de therapie die ik heb gehad, als redding.”

Kun je zeggen dat je er nu helemaal vanaf bent?

“Een eetstoornis zie ik als een open wond die langzaam dichtgaat.Dat is bij mij gebeurd, gelukkig. De wond is dicht maar het litteken heb ik nog. Het heeft mij gevormd tot wie ik nu ben. Ik denk dat ik het litteken mijn hele leven zal houden maar ik heb geleerd dat te accepteren. Ik heb er heel veel van geleerd en ik ben er uiteindelijk een sterker mens van geworden. Het ergste en het moeilijkste om te accepteren vind ik dat ik misschien geen kinderen meer kan krijgen. Dat idee doet me iedere dag pijn maar ik houd me vast aan de mogelijkheid, dat het goed komt. Ik ben wel ontzettend blij dat ik nu een gelukkig leven leid waarin eten niet centraal staat. Daar ben ik alle mensen die mij hebben geholpen heel erg dankbaar voor.”

Hoe gaat het nu met eten?

“Gelukkig gaat dat nu goed. Ik woon samen met mijn vriend, die heel goed kan koken en zelfs kok is geweest. Ik vind het leuk om samen met hem te koken en te eten. Een aantal jaar geleden had ik niet gedacht dat ik eten ooit weer leuk zou vinden. Wat betreft de controle, ik heb geleerd los te laten. Soms grijp ik er even naar terug; dan let ik een week heel goed op wat ik eet. Maar ik weet nu waar de grens ligt, de obsessie is eraf.”

Wat is de reden dat je hieraan mee wilde werken?

“Dit jaar studeer ik af als pedagoog. Ik heb vorig jaar een meisje begeleid die een eetstoornis aan het ontwikkelen was en mij om hulp vroeg. Het was voor mij ontzettend moeilijk haar te helpen. Wat zij vertelde en meemaakte lag zo dicht bij mij. Ik wilde haar niet vertellen dat ik zelf ook ooit in haar schoenen stond, dat vond ik niet professioneel. Ondanks dat het veel energie kostte haar te helpen, gaf het wel heel veel voldoening haar te behoeden voor de enorme pijn en ellende die een eetstoornis met zich meebrengt. Door mijn ervaring te delen hoop ik dat ik mensen kan helpen, of hen in ieder geval bewust kan maken van wat een eetstoornis met je doet.”

Denk je dat Featback zinvol kan zijn voor mensen met eetproblemen?

“Ja, dat denk ik zeker. Het is zo moeilijk om steun te vinden in de eenzaamheid van een eetstoornis. Ik was vaak te moe, verdrietig of gespannen om de gezelligheid van vrienden op te zoeken. Bovendien gaan sociale situaties heel vaak gepaard met eten. Als je een eetstoornis hebt probeer je juist die situaties te vermijden. Door middel van Featback, en Proud2Bme, kun je op een anonieme manier contact vinden. Ik vind het heel erg goed dat deze sites zorgen voor mensen met een eetstoornis, hun ogen proberen te openen en ze steunen in het gevecht.”